Azot döngüsü, azotun atmosferde, toprakta ve canlı organizmalarda döngüsel hareketini ifade eder. Bu döngü, bitkilerin, hayvanların ve mikroorganizmaların yaşam döngüsünde kritik bir rol oynar. İşleyişi aşağıdaki aşamalardan oluşur:
1. Azotun Atmosferde Bulunması
Atmosferin yaklaşık %78'i azottan oluşur. Ancak, bu form canlılar tarafından doğrudan kullanılamaz.
2. Nitrojene Bağlama
Atmosferdeki azot, bazı mikroorganizmalar tarafından nitrojene dönüştürülür. Bu işlem "nitrojen fiksasyonu" olarak bilinir.
3. Amonyak Oluşumu
Nitrojene dönüşen azot, amonyak (NH3) haline gelir. Amonyak, toprakta bitkilerin kullanabileceği formlara dönüşebilir.
4. Nitrat Oluşumu
Amonyak, nitrifikasyon süreci aracılığıyla nitrat (NO3-) ve nitrit (NO2-) haline gelir. Bu dönüşüm, bazı bakteriler tarafından gerçekleştirilir.
5. Bitkiler Tarafından Kullanım
Bitkiler, nitrat ve nitritleri alarak protein ve diğer organik bileşenleri sentezler.
6. Tüketim ve Geri Dönüşüm
Hayvanlar bitkileri tüketerek azotu alır. Hayvanların atıkları ve ölümleri ile azot yeniden toprakta döngüye girer.
7. Denitrifikasyon
Topraktaki nitrattan azot gazı (N2) üreten denitrifikasyon süreci, azotun atmosfere geri dönmesini sağlar.
Özet
Azot döngüsü, doğadaki azotun sürekli olarak döndüğü karmaşık bir süreçtir. Bu döngü, ekosistemlerin dengesi için hayati öneme sahiptir.
