Psikolojide koşullanma kavramı nedir?

Koşullanma Kavramı

Koşullanma, organizmaların çevrelerinden gelen uyaranlara karşı tepkilerini öğrenme sürecidir. Psikolojide iki ana türü bulunmaktadır: klasik koşullanma ve işlemeli koşullanma.

Klasik Koşullanma

Klasik koşullanma, doğal bir tepki ile nötr bir uyarıcı arasında bağlantı kurma sürecidir. Ivan Pavlov'un deneyleri bu türü en iyi şekilde açıklamaktadır. Örnekler:

• Bir sesi (nötr uyarıcı) duyduğunda, yemek (doğal uyarıcı) beklentisiyle tükürme (doğal tepki) gerçekleşir.
• Ses ile yemek arasında kurulan ilişki, zamanla sesi duyduğunda tükürmeyi tetikler.

İşlemeli Koşullanma

İşlemeli koşullanma, davranışın sonuçlarına bağlı olarak öğrenilmesidir. B.F. Skinner bu alanın öncülerindendir. Temel özellikleri:

• Davranış sonrası ödül veya ceza ile şekillenir.
• Ödül, davranışın tekrarlanma olasılığını artırır; ceza ise azaltır.

Sonuç olarak, koşullanma öğrenme süreçlerinin önemli bir parçasını oluşturur ve insanların ve hayvanların davranışlarını anlamada kritik bir rol oynar.