Psikolojide Pavlovyan koşullanma ne anlama gelir?

Pavlovyan Koşullanma Nedir?

Pavlovyan koşullanma, bir organizmanın belirli bir tepkiyi meydana getirmesi için bir uyarana (stimulus) dair öğrenme sürecidir. Bu kavram, Rus fizyolog Ivan Pavlov'un deneyleri ile ortaya çıkmıştır. Pavlov, köpekler üzerinde yaptığı çalışmalarda, bir ses uyarısını besleme ile ilişkilendirerek koşullanmayı gözlemlemiştir.

Temel Bileşenler

• Şartlayıcı Uyarıcı (CS): Öğrenme sürecinde tepkimeye yol açan başlangıçta nötr olan uyarıcı. Örneğin, zil sesi.
• Koşulsuz Uyarıcı (US): Doğal olarak tepki oluşturan uyarıcı. Örneğin, yiyecek.
• Koşulsuz Tepki (UR): Koşulsuz uyarıcıya verilen doğal tepki. Örneğin, yiyeceği görünce salya akıtma.
• Koşullu Tepki (CR): Koşullandırılmış uyarıcıya verilen tepki. Örneğin, zil sesi duyulduğunda salya akıtma.

Önemi

Pavlovyan koşullanma, öğrenme ve davranışların anlaşılmasında temel bir rol oynar. Eğitim, rehabilitasyon ve davranış terapileri gibi alanlarda uygulanabilmektedir.