Psikolojide şartlanma süreci nasıl gerçekleşir?

Şartlanma Süreci

Şartlanma, bireylerin çevreleriyle etkileşimleri sonucunda davranışlarının nasıl değiştiğini açıklayan bir psikolojik süreçtir. İki temel türü vardır: klasik şartlanma ve operant şartlanma.

Klasik Şartlanma

Klasik şartlanma, genellikle Pavlov'un köpekleri ile yapılan deneyle ilişkilendirilir. Temel adımlar şunlardır:

• Uyarıcılar: Öncelikle iki tür uyarıcı gerekir; koşulsuz uyarıcı (örneğin, yemek) ve koşullu uyarıcı (örneğin, zil).
• Koşullu Tepki: Koşulsuz uyarıcı, doğal bir tepki oluştururken, koşullu uyarıcı önce bir tepki oluşturmaz.
• Birleştirme: Koşullu ve koşulsuz uyarıcılar bir arada sunulursa, koşullu uyarıcı zamanla koşullu tepki oluşturur.
• Genelleme: Benzer uyarıcılar da benzer tepkileri tetikleyebilir.

Operant Şartlanma

Operant şartlanma, bireylerin davranışlarının sonuçlarına göre şekillendiği bir süreçtir. Temel unsurlar şunlardır:

• Pozitif Pekiştirme: İstenilen davranışlar, ödüllerle pekiştirilir.
• Negatif Pekiştirme: İstenilmeyen bir durumu ortadan kaldırmak için davranışlar artırılır.
• Cezalandırma: İstenmeyen davranışlar, olumsuz sonuçlarla engellenir.

Şartlanma süreci, öğrenme ve davranış değişikliği açısından önemli bir mekanizmadır. Bu süreçler, bireylerin çevresini nasıl algıladığını ve tepki verdiğini anlamada yardımcı olur.